علی سلیمی: ما انسان‌ها موجوداتی مقایسه‌ای هستیم. ما مدام در حال سنجش خودمان با دیگران هستیم. این ویژگی ممکن است به عنوان وسیله‌ای برای کمک به ما در تطبیق با سلسله مراتب اجتماعی فرهنگ‌هایی که در آن زندگی می‌کردیم تکامل یافته باشد. صرف نظر از دلایل، مقایسه اجتماعی نقش مهمی در نحوه نگرش و ارزیابی ما از خود و نحوه تعامل ما با دنیای خود دارد.
مقایسه اجتماعی چیست؟
روانشناس مشهور لئون فستینگر مقایسه اجتماعی را اینگونه تعریف کرد:«فرآیندهایی که افراد از طریق آن توانایی، نظرات، نگرش‌ها، احساسات، ویژگی‌های فیزیکی، دستاوردها یا هر جنبه شخصی دیگری را در رابطه با افراد و یا گروه‌های دیگر ارزیابی می‌کنند». محققان دیگر پیشنهاد می‌کنند که تاثیر مقایسه اجتماعی به دو عامل بستگی دارد: ۱) اینکه چقدر مقایسه با عزت نفس افراد مرتبط است و ۲) اینکه افراد چقدر احساس می‌کنند که افراد دیگری که خود را با آنها مقایسه می‌کنند، وضعیتی مشابه آنها دارند.
گذشته و اکنون
در گذشته مرجع اصلی مقایسه ما جوامع محلی و آدم‌های دور و بر ما از جمله همسایگان و همکاران بودند. از آنجایی که ما تمایل داریم از نظر سطح تحصیلات، درآمد و سلیقه اطراف افرادی شبیه به خودمان جمع شویم، وقتی خودمان را با دیگران مقایسه می‌کنیم، دامنه تفاوت‌ها بسیار کم بود. اما امروزه، از طریق مجلات، فیلم‌ها، رادیو و سایر رسانه‌ها، اجمالی از سایر گروه‌های مقایسه بالقوه را تجربه کردیم، اما آنها تمایل داشتند اما آنها معمولا از فاصله دور، به عنوان جدا از ما دیده شوند، بنابراین کمتر بر ما تاثیرگذار بودند. به این ترتیب، تاثیری که آن مقایسه ها بر هویت خود، عزت نفس و جایگاه ما در سلسله مراتب اجتماعی فوق‌الذکر ما می‌گذاشت، نسبتا کم بود.
متاسفانه، با ظهور اینترنت، نقاط مقایسه ما به طوری تصاعدی گسترش یافته است، زیرا اکنون می‌توانیم خود را به معنای واقعی کلمه با هر کسی در جهان مقایسه کنیم. بنابراین، ما اکنون در معرض گروه‌هایی هستیم که از نظر ثروت، موقعیت، قدرت، شهرت و ظاهر فیزیکی با ما تفاوت زیادی دارند. آنچه در نسل‌های گذشته یک شکاف کوچک در مقایسه‌های ما بود، به شکافی از تفاوت‌ها تبدیل شده است که در آن تفاوت‌ها بسیار بزرگ و دست‌نیافتنی به نظر می‌رسند.
مقاسه اغلب مضر و سمی است
این سطح جدید مقایسه پیامدهای زیادی بر بسیاری از جنبه‌های زندگی روانی و عاطفی ما دارد. قبل از اینترنت، به نظر می‌رسید که افراد بسیار کمتری وجود داشته‌اند که بتوانیم خود را با آنها مقایسه کنیم، زیرا که در نزدیکی‌ما زمینه‌های بصری بسیار کمتر بودند. اما وقتی افراد زیادی به راحتی در اینترنت قابل کشف هستند، به نظر می‌رسد که بسیار موفق، مشهور، تاثیرگذار و زیبا هستند، با توجه به تمایل ما به مقایسه، دشوار است که این موضوع بر نحوه نگرش خودمان تاثیری نداشته باشد. متاسفانه این مقایسه‌های شدید معمولا منجر به احساس بی‌کفایتی در ما می‌شود. حتی اگر فقط خودمان را با افراد پایین تر از خود مقایسه کنیم، معمولا فقط مرهم موقتی برای کاهش عزت نفس و احساس بی‌کفایتی فراهم می‌کند.
چگونه مقایسه را متوقف کنیم؟
نه به شکل کامل اما کاهش میزان مقایسه خود با دیگران ممکن است و ارزش تلاش برای سلامت روان و بهزیستی شما را دارد. در نهایت ۱۵ نکته و راهکار که می‌تواند برای کاهش میزان مقایسه اجتماعی به شما کمک شود به شکل موردی آورده شده است:
- بپذیرید که مقایسه اجتماعی بخش طبیعی انسان بودن است ( اما این بدان معنا نیست که قابل کنترل نیست).
- کشف کنید چه زمانی در حال مقایسه هستید ( مچ خود را بگیرید).
- دلیل مقایسه خود را بپذیرید.
- درک کنید که مقایسه‌کردن چه احساسی در شما ایجاد می‌کند.
- بپذیرید که ادامه مقایسه فقط به شما آسیب می‌رساند.
- از خود بپرسید که آیا عزت نفس بالا یا پایین دارید تا بهتر درک کنید که مقایسه اجتماعی چگونه بر شما تاثیر می‌گذارد.
- توجه داشته باشید که ما تمایل داریم ویژگی‌های کمتر خود را با بهترین ویژگی‌های دیگران مقایسه کنیم بنابراین خود را موقعیت باخت صددرصدی قرار می‌دهید.
- خود را در زمینه‌های خاص مورد مقایسه قرار دهید.
- توجه داشته باشید که شما فقط ظاهر یک شخص را می‌بینید و اطلاعات کمی در مورد شخصیت او دارید ( آنها ممکن است در ظاهر خوشحال به نظر برسند اما در درون آشفته و بدحال باشند.
- انسانیت خود را بپذیرد ( همه ما موجوداتی ناقص هستیم که با این وجود سزاوار عشق، احترام و قدردانی هستیم).
- روی نقاط قوت خود تمرکز کنید ( ممکن است از جهاتی کمتر از دیگران باشید، اما از جهاتی دیگر بالاتر از دیگران باشید).
- روی اهداف خود و چگونگی دستیابی به آنها تمرکز کنید ( به خودتان یادآوری کنید که می‌خواهید چه کسی باشید).
- رسانه‌های اجتماعی را محدود کنید ( مقایسه را بیشتر و مضرتر می‌کند).
- اگر هم مقایسه می‌کنید از مقایسه به عنوان انگیزه استفاده کنید (اگر آنها می‌توانند اینطور باشند، من هم می‌توانم).
- تمرکز خود را بر روی اینکه چه کسی می‌خواهید باشید و چه کاری می‌خواهید انجام دهید معطوف کنید.
منبع: psychologytoday
بیشتر بخوانید:
حقیقت غیرمنتظره درباره آنچه که واقعا ما را خوشحال می‌کند
