یک پنجم جمعیت افغانستان در ایران؛ روزی ۱۰ هزار افغانستانی وارد کشور می‌شوند/ چطور دو روزه صاحب شغل و جای خواب می‌شوند؟
مظاهر گودرزی: ترک وطن کار ساده‌ای نیست، اما گاهی جنگ، درگیری‌های خشونت‌آمیز، بلایای طبیعی و مسائل حقوق بشری سبب مهاجرت اجباری می‌شود، منطقه خاورمیانه هم از آن‌جایی‌که پیوند ناگسستنی با جنگ دارد مبدا بخش زیادی از پناهجویان است، افغانستان، عراق، سوریه جزو کشورهایی هستند که سهم زیادی از پناه‌جو فرستی دارند، آن‌طورکه در گزارش رصدخانه مهاجرت ایران آمده: «در سـال ۲۰۲۱ درخواسـت‌های جدیـد پناهندگـی بیشـتر توسـط اتبـاع افغانسـتان (افزایـش ۶۵ درصدی)، نیکاراگوئـه، و سـوریه‌ای ثبـت شـده اسـت.
درخواست‌های پناهدگی در سال ۲۰۲۲ باز هم نشان از ردپای پررنگ مهاجران افغانستانی دارد، اگرچه پناهجویان ونزوئلایی در سال ۲۰۲۲ در جایگاه اول هستند اما درخواست پناهندگی میان مردم افغانستان رشد چشم‌گیری داشته است.
در این میان ایران به‌عنوان کشور مقصد همیشه سهم زیادی از مهاجران افغانستانی را دارد، این‌که چه تعداد از این مهاجران در ایران زندگی می‌کنند به‌طور دقیق معلوم نیست، چراکه بخش زیادی از آنها بدون اظهارنامه در ایران هستند، اما در آخرین سرشماری رسمی انجام شده در سال ۱۳۹۵ حضور بیش از ۱.۵ میلیون افغانستانی در ایران ثبت شده است.
قطعاً با گذشت ۷ سال از آخرین سرشماری بعید است جمعیت افغانستانی‌های مقیم ایران همان ۱.۵ میلیون نفر باقی مانده باشد، ضمن این‌که بعد از قدرت گرفتن طالبان در این کشور تعداد زیادی از مردم افغانستان خودشان را به ایران رساندند، طوری‌که قبل‌تر نماینده یونیسف در ایران به خبرآنلاین گفت: «قبل از مرداد ۱۴۰۰ دو الی سه میلیون نفر پناهنده افغانستانی در ایران وجود داشت، اما بعد از آن بحران در افغانستان (قدرت گرفتن طالبان) بین ۵۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون نفر پناهنده جدید وارد ایران شد.»
با این وجود اواخر ماه گذشته (تیر ۱۴۰۲) احمد وحیدی، وزیر کشور، در گفت‌وگویی به ایسنا گفت: «برآوردها درباره تعداد مهاجرین افغانستانی در ایران بیش از ۵ میلیون نفر است.»
روزی ۱۰ هزار افغانستانی وارد ایران می‌شود
همان‌طورکه مشخص است حتی آخرین آمارها از حضور افغانستانی‌ها در ایران با اما و اگر همراه است چراکه تعداد کمی از این مهاجران اظهارنامه‌های خود را تکمیل کرده‌اند. درهمین‌باره حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی (مجلس دهم) به خبرآنلاین می‌گوید: «من با مسئله پناهندگان افغانستانی به ایران مخالف نیستم، حتی بعد از جنگ ایران و عراق بخش عمده بازسازی ایران به دوش همین مردم افغانستان بود که ما با همزیستی مسالمت‌آمیز دارند، اما آن چیزی که خطرناک است عدم حضور اظهارنامه‌ای و ثبت شده پناهندگان و مهاجران افغانستانی است.»
عدم شناسایی و آمار دقیق این مهاجران اولین آسیبی که دارد برای خودشان است، چراکه آنها نمی‌توانند از خدمات بهداشتی و تحصیلی بهره ببرند، فلاحت‌پیشه در این‌باره بیان می‌کند: «امروز هر ایرانی امکان رصد امنیتی،اقتصادی و اجتماعی دارد، اما برای مهاجران افغانستانی چنین امکانی وجود ندارد، حضور آنها منجر به چالش‌های مختلف شده است، ترکیب جمعیتی را تغییر داده، در بخش عمده موارد چون حضور آنها ثبت نشده امکان دریافت خدمات مانند تحصیل و خدمات بانکی وجود ندارد، و همه اینها منجر به اعتراض می‌شود.»
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران می‌گوید: «ما وقتی جمعیت کشور را ثبت می‌کنیم با همان کیفیت هم باید تعداد مهاجرین را ثبت کنیم، وزارت کشور درخواست کرد که مهاجرین حضور خودشان را اظهار کنند اما کمتر از ۱.۵ میلیون نفر حضور خودشان را اظهار کردند، آن هم عمدتاً کسانی هستند که قدیمی‌اند، فقط در زمان طالبان چیزی حدود ۲ میلیون نفر به ایران آمدند و الان طبق آخرین خبری که من از یکی از کارشناسان گرفتم روزی ۱۰ هزار نفر از افغانستان وارد ایران می‌شوند.»
فلاحت‌پیشه ادامه می‌دهد: «بخش بزرگی از کسانی‌که وارد ایران می‌شوند جزو ارتش افغانستان بودند، اینها واقعیت‌هایی است که جای نگرانی دارد، اگر این آمارها درست باشد یک پنجم جمعیت افغانستان در ایران حضور دارند. از همه مهم‌تر این‌که ما با یک موجودیتی به اسم طالبان مواجه هستیم که هیچ کاری را غیر از جنگ خوب بلد نیست، و کوچکترین مسئله را تبدیل به یک چالش می‌کند، و کوچکترین فیلم یا خبری منتشر می‌شود، بخشی از افغانستانی‌های داخل ایران را به تحریک وا می‌دارد.»
۲۴ ساعته جای خواب ۴۸ ساعته کار پیدا می‌کنند
رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی (مجلس دهم) به خبرآنلاین می‌گوید: «من کمپ‌های مهاجرین افغانستانی داخل ایران را دیده‌ام و با این مهاجران صحبت کردم، اینها می‌گفتند ما وقتی وارد ایران می‌شویم بعد از ۲۴ ساعت جای خواب ما مشخص است و بعد از ۴۸ ساعت شغل ما مشخص است، لذا انگار یک سیستمی وجود دارد، پشت این مهاجرت‌ها یک سامانی وجود دارد که بلافاصله برای مهاجرین جای خواب و شغل مشخص است، درحالی‌که هیچ ایرانی نمی‌تواند بعد از ۴۸ ساعت به شغل برسد، اینها واقعیت‌هایی است که نشان می‌دهد موضوع مهاجرین افغانستان از یک مهاجرت مربوط به زندگی شخصی افراد جای خودش را به یک مهاجرت سازماندهی شده داده است که می‌تواند در عرصه‌های مختلف تاثیرگذار باشد.»
این اظهار نظر نماینده سابق مجلس درحالی گفته می‌شود که احمد وحیدی، وزیر کشور به ایسنا گفته بود: «دستگاه‌های امنیتی کنترل‌ها و نظارت‌های خاص خود را دارند، اما مهاجرین افغانستانی چالش امنیتی برای ایران ندارند.»
-
بیشتر بخوانید:
-
روایت سه زن افغانستانی مقیم ایران؛ طالبان علیه زنان و زبان فارسی/ «خانه و آشپزخانه سهم زنان شده است»
۲۳۳۲۳۳
