طلاق یکی از مهم‌ترین نهادهای حقوقی در زندگی خانوادگی است که به معنای پایان دادن رسمی و قانونی به رابطه‌ی زناشویی میان زن و مرد می‌باشد. طلاق زمانی اتفاق می‌افتد که ادامه‌ی زندگی مشترک برای یکی یا هر دو طرف امکان‌پذیر نباشد و توافق یا الزام قانونی برای جدایی به وجود آید. در ایران، طلاق تحت نظارت قانون مدنی و با حکم دادگاه انجام می‌شود تا حقوق طرفین و به‌ویژه حقوق مالی و حضانت فرزندان مشخص شود.
طلاق را می‌توان از نظر شیوه‌ی اجرا و نوع رضایت زوجین به چند دسته تقسیم کرد. مهم‌ترین نوع آن طلاق رجعی است که در آن مرد می‌تواند در مدت عده، بدون نیاز به عقد مجدد به همسر خود رجوع کند. در مقابل، طلاق بائن وجود دارد که پس از جاری شدن آن، رجوع مرد ممکن نیست مگر با عقد جدید. طلاق بائن شامل مواردی مانند طلاق قبل از نزدیکی، طلاق زن یائسه و سه‌طلاقه شدن زن است.
نوع دیگری از طلاق، طلاق توافقی است که در سال‌های اخیر بسیار رایج شده است. در این حالت زن و مرد با توافق کامل در مورد مسائل مالی، مهریه، حضانت و ملاقات فرزند به دادگاه مراجعه می‌کنند و فرآیند طلاق نسبت به انواع دیگر سریع‌تر و کم‌تنش‌تر انجام می‌شود.
همچنین طلاق خلع و مبارات وجود دارد که به آن‌ها طلاق‌های مبتنی بر کراهت گفته می‌شود. در طلاق خلع زن از شوهر خود کراهت دارد و مالی را به او می‌بخشد تا طلاق بگیرد. در طلاق مبارات هر دو طرف از یکدیگر کراهت دارند و زن مالی تا سقف مهریه به شوهر می‌دهد تا طلاق صورت گیرد.
به طور کلی، شناخت انواع طلاق و پیامدهای قانونی آن می‌تواند به زوجین کمک کند تا در صورت تصمیم به جدایی، با آگاهی کامل اقدام کنند و حقوق خود را حفظ نمایند.
حق و حقوق زن در طلاق چیست؟
حق و حقوق زن در طلاق یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که قانون‌گذار برای حمایت از زنان در نظر گرفته است. این حقوق با هدف تأمین امنیت مالی، روحی و اجتماعی زن پس از جدایی طراحی شده و دانستن آن‌ها به زن کمک می‌کند با آگاهی تصمیم بگیرد و از تضییع حقوقش جلوگیری کند.
مهم‌ترین حق زن در طلاق، مهریه است. مهریه دِینی است که از لحظه عقد بر عهده مرد قرار می‌گیرد و زن حتی پس از طلاق هم می‌تواند آن را مطالبه کند. مگر اینکه خودش آن را ببخشد. علاوه بر مهریه، زن در طلاق رجعی تا پایان مدت عده حق دریافت نفقه دارد و مرد موظف است هزینه‌های زندگی او را پرداخت کند.
حق دیگری که زن می‌تواند مطالبه کند، اجرت‌المثل ایام زوجیت است؛ یعنی مبلغی که بابت کارهایی که زن در خانه انجام داده و شرعاً وظیفه‌اش نبوده (مانند خانه‌داری یا نگهداری فرزندان) به او پرداخت می‌شود. همچنین در طلاق به درخواست مرد، زن ممکن است مستحق نحله شود که مبلغی است برای جبران زحمات او در طول زندگی مشترک و دادگاه میزان آن را بر اساس وضعیت مالی مرد تعیین می‌کند.
در خصوص حضانت فرزندان، مادر تا سن ۷ سالگی حضانت فرزند را بر عهده دارد، مگر اینکه دادگاه تشخیص دهد این امر به ضرر کودک است. بعد از این سن، حضانت معمولاً به پدر سپرده می‌شود اما مادر همچنان حق ملاقات دارد. همچنین نفقه فرزند همچنان بر عهده پدر باقی می‌ماند.
نکته مهم دیگر درباره حقوق زن یائسه است. زن یائسه زنی است که قاعدگی او قطع شده و توان بارداری ندارد. در صورت طلاق زن یائسه، او عده ندارد و بلافاصله پس از جاری شدن صیغه طلاق می‌تواند ازدواج مجدد کند. البته این موضوع تأثیری بر حقوق مالی او مانند مهریه یا اجرت‌المثل ندارد و همچنان می‌تواند آن‌ها را دریافت کند.
از دیگر حقوق زن، حق طلاق مشروط است. اگر مرد در عقدنامه برخی شروط را امضا کرده باشد (مانند ترک انفاق، ازدواج مجدد بدون اجازه، غیبت طولانی یا اعتیاد شدید)، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه درخواست طلاق کند.
به طور خلاصه حقوق زن در طلاق عبارتند از:
- دریافت مهریه به‌طور کامل
- نفقه تا پایان عده (مگر در طلاق بائن یا زن یائسه)
- اجرت‌المثل ایام زوجیت
- نحله (در طلاق به درخواست مرد)
- حضانت فرزند تا ۷ سالگی و حق ملاقات پس از آن
- دریافت نفقه فرزندان از پدر
- حق طلاق مشروط در شرایط ذکرشده در عقدنامه
- عدم لزوم عده برای زن یائسه
آگاهی از این حقوق کمک می‌کند زن با آرامش و اعتمادبه‌نفس بیشتری وارد روند طلاق شود و از حقوق قانونی خود دفاع کند. مشاوره با وکیل خانواده نیز می‌تواند مسیر را شفاف‌تر و سریع‌تر کند.
چه زمانی به وکیل طلاق مراجعه کنیم؟
حقوق زن در طلاق یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که قانون‌گذار برای حمایت از زنان در نظر گرفته است. این حقوق با هدف تأمین امنیت مالی، عاطفی و اجتماعی زن پس از جدایی طراحی شده و دانستن آن‌ها به زن کمک می‌کند با آگاهی کامل تصمیم بگیرد و از تضییع حقوق خود جلوگیری کند. مهم‌ترین حق زن در طلاق، مهریه است که حتی در صورت طلاق نیز به او تعلق دارد و مرد موظف به پرداخت آن است، مگر زن آن را به‌طور داوطلبانه ببخشد. همچنین در طلاق رجعی، زن حق نفقه دارد و مرد موظف است تا پایان مدت عده هزینه‌های زندگی او را تأمین کند.
حق دیگری که زن می‌تواند مطالبه کند، اجرت‌المثل ایام زوجیت است؛ یعنی مبلغی بابت کارهایی که زن در خانه انجام داده و شرعاً وظیفه‌اش نبوده، مانند نگهداری منزل یا فرزندان. در طلاق به درخواست مرد، زن ممکن است مستحق نحله نیز باشد که دادگاه میزان آن را با توجه به وضعیت مالی مرد تعیین می‌کند. در خصوص حضانت فرزند، مادر تا سن مشخصی معمولاً ۷ سالگی، حق نگهداری فرزند را دارد و پس از آن حق ملاقات و دریافت نفقه فرزند از پدر محفوظ است.
یکی از موارد مهم، زن یائسه است؛ زن یائسه عده ندارد و پس از طلاق می‌تواند بلافاصله ازدواج مجدد کند، اما حقوق مالی او مانند مهریه و اجرت‌المثل همچنان محفوظ است. علاوه بر این، زن می‌تواند از حق طلاق مشروط استفاده کند؛ یعنی در صورت تحقق شروط ضمن عقد، مانند ترک انفاق یا غیبت طولانی مرد، از دادگاه درخواست طلاق نماید.
برای کسب مشاوره حقوقی و اطلاع دقیق از حقوق خود در طلاق، می‌توانید به موسسه آرکا وکیل مراجعه کنید. مشاوره حقوقی حرفه‌ای کمک می‌کند زن با اطمینان و آگاهی کامل وارد فرآیند طلاق شود و از تضییع حقوق خود جلوگیری کند.
