مرتضی رضایی – سپهر ستاری: داوری همیشه یکی از سخت ترین کارهای ممکن است؛ زمانی سخت تر می شود که این کار در فوتبال ایران انجام شود. شما هر زمان در سوت خود بدمید، چند بازیکن و مربی و هوادار بلافاصله واکنش نشان می دهند. تورج حق وردی یکی از داورانی بود که بازی های حساس زیادی را سوت زد و البته قضاوت های خوبی داشت. او مهمان ما در کافه خبر بود از مشکلات داوری فوتبال ایران گفت. این مصاحبه را در ادامه می خوانید:
دربی پایتخت نزدیک است و همیشه یکی از بحث‌های مهم انتخاب داور این بازی است. برای سال‌های طولانی داور خارجی برای دربی انتخاب می‌شد. دلیل بی‌اعتمادی به داور ایرانی در آن دوره چه بود و آیا حضور داوران خارجی تاثیر مثبتی گذاشت؟
دلیلش که آن بازی۲-۲ جنجالی بود که دعوا شد و آقای ابهران داور مسابقه بود و کنترل از دستش خارج شد. از آن زمان تصمیم گرفتند داور خارجی بیاورند که داور ایرانی را متهم به رنگی بودن نکنند. داور خارجی پولش را می‌گرفت و می‌رفت و اشتباهات زیادی هم داشتند. اشتباهاتی که حتی در آن دربی جنجالی آقای ابهران هم نبود. به نظر من تاثیر مثبت زیادی نداشت. در بازی‌های خارجی داوران سطح بالایی بودند ولی کسانی که به ایران می‌آمدند بیشتر از روی رابطه بودند. به جز یکی دو نفر مثل مارکوس مرک و ساندرو پل داور خیلی قوی به ایران نیامد. فقط خیالشان راحت بود داور می‌آید و می‌رود و می‌گویند خارجی بود.
همیشه در مورد فشار داوری در دربی صحبت می‌شود. تا حالا شده توصیه خاصی به داور دربی باشد که ماراعات کند و سخت‌گیر نباشد؟
من خودم در سه دربی حضور داشتم که دوتا بازی داور چهارم محسن ترکی و قهرمانی و یک بازی داور وسط بودم. واقعا نه چنین چیزی نبود. ما در هتل بودیم و صحبتی نشد. دو بار هتل ما در جردن بود و یک بار هم در هتل استقلال ولی صحبت و توصیه‌ای نبود.
کلا همیشه این شائبه تبانی و مساوی کردن در دربی بوده است.
ما این را در رسانه‌ها می‌شنیدیم ولی من با خیلی بازیکنان رفیق بودیم و از بعضی‌ها مثل خسرو حیدری پرسیدم اما گفتند هیچوقت حرفی زده نشده ولی خودمان ترجیح می‌دهیم مساوی کنیم.نباختن بهتر از باختن است.
یعنی بازیکنان دوست داشتند مساوی شود؟
این صحبتی است که از زبان خسرو حیدری شنیدم. می‌گفت ببریم یک داستان داریم و ببازیم که بدتر است ولی مساوی کنیم راحت‌تر هستیم.
وقتی داور دربی شدید از سمت تماشاگران زنگ نمی‌زدند که به نفع ما بگیر یا حرف هایی از این قبیل؟
بازی ما که دربی ۸۰ بود روز جمعه برگزار شد و چهارشنبه ظهر خبر دادند و همچین اتفاقی نیفتاد.
همان دربی بود که سوشا مکانی و حنیف عمران‌زاده درگیر شدند.
بله بعد از بازی بود و چیز خاصی نبود که تمام شد و رفت. ما اصلا صحنه را ندیدیم و سوت زدیم و داشتیم می‌رفتیم که گفتند دعوا شده است. ما هم در گزارش نوشتیم ولی درست صحنه را ندیدیم.
قضاوت در دربی سخت بود؟
آن بازی که من قضاوت کردم هفته آخر بود و هیچ تیمی شانس قهرمانی نداشت. استقلال و پرسپولیس ششم و هشتم بودند.
ولی باز حساسیت و جو دربی را داشت دیگر؟
حساسیت جدولی نداشت ولی برای خودشان خب حساس بود.
راحت سوت زدید؟
آره قضاوت راحتی داشتم. نسبت به خیلی از بازی‌هایی که داشتیم خوب بود.
بعد بازی امیر قلعه‌نویی شاکی شده بود؟
یک صحنه مشکوک بود که به نظر من اصلا پنالتی نبود. ایشان آمد خسته نباشید گفت ولی بعد از برنامه نود به من زنگ زد. آنجا گفتند پنالتی بوده که دیدم امیرخان به من زنگ زده. گفت آقا دیدی نود گفت پنالتی است. من هم گفتم خودتان می‌دانید نبود.
یک صحنه آفساید هم بود که اعتراض داشتند
آره ولی آن هم تصمیم درست آفساید بود.
تورج حق‌وردی بین طرفداران بیشتر به عنوان داور استقلالی معروف شده. واقعا این طور است؟ حالا هر کسی می‌تواند طرفدار یک تیمی باشد ولی مهم است در کار بی‌طرف باشد
شاید جالب باشد بدانید در قضاوت‌هایی که من برای استقلال و پرسپولیس کردم تعداد باخت‌های استقلال خیلی بیشتر از پرسپولیس بوده. سه سال پشت سر هم من در جام حذفی برای استقلال سوت زدم و حذف شدند. یک سال رفسنجان بود که با مس بازی داشتند و دقیقه ۱۲۰ هم پنالتی گرفتم که حسین کاظمی خراب کرد و در ضربات پنالتی باختند که قلعه‌نویی مربی بود. آن بازی جنجالی استقلال با استیل‌آذین که ۵-۴ باختند هم صمد مرفاوی مربی بود. بعد هم با مس کرمان در آزادی ۲-۱ باختند که قلعه‌نویی مربی بود. در لیگ زیاد باخت نداشتند. می‌گفتند اینطوری است ولی اگر حسی داشتم نمی‌گذاشتم ببازند.
شاید جالب باشد بدانید در قضاوت‌هایی که من برای استقلال و پرسپولیس کردم تعداد باخت‌های استقلال خیلی بیشتر از پرسپولیس بوده. سه سال پشت سر هم من در جام حذفی برای استقلال سوت زدم و حذف شدند
یعنی اگر استقلالی بودی نمی‌گذاشتی ببازند؟
نه یعنی اگر چنین حالتی بود یک جا می‌توانستی کاری کنی.
الآن که داوری نمی‌کنید هم طرفدار تیمی نیستید؟
من خودم از ۱۴ سالگی فوتبال بازی می‌کردم و یک مربی داشتیم که می‌گفت اصلا طرفدار استقلال و پرسپولیس نباشید و طرفدار تیم خودتان باشید. یک چنین حالتی بود و خیلی تعصبی به دوتا تیم نداشتیم.
برعکس شما مثلا به سعید مظفری‌زاده می‌گویند قرمز است
سعید هم بعد آن بازی پرسپولیس – سپاهان به او چسباندند.
آن بازی آنقدر وقت اضافه داشت؟
آره داشت. من خودم بازی سپاهان – فولاد در اصفهان داور بودم که مربی فولاد مجید جلالی بود. آنها ۲-صفر جلو افتادند و یک گل خوردند. من ۵ دقیقه وقت گرفتم و دقیقه ۹۲ گل مساوی را خوردند و بعد گل بازیکنان همه روی زمین بودند و یک دقیقه وقت تلف شد. من آمدم آن یک دقیقه را هم حساب کنم که دقیقه ۹۵:۴۵ گل خوردند. بعد اعتراض کردند و حتی به برنامه نود هم کشیده شد ولی آقای فردوسی‌پور حساب کرد دید ۶ دقیقه درست بود. از این صحبت‌ها همیشه هست. در وقت تلف شده می‌توانی وقت بگیری و بازی پرسپولیس – سپاهان درست بود.
دربی امسال خیلی حساس است. تورج حق‌وردی دوست داشت با همه این هجمه‌ها داور این دربی باشد؟
الآن آره. سال ۸۷ یادم است یک خبرنگار از من پرسید دوست داری داور دربی باشی؟ گفتم نه. گفت چرا همه دوست دارند دربی را قضاوت کنند. گفتم الآن تجربه‌اش را ندارم و باید بیشتر قضاوت کنم. الآن با این تجربه دوست داشتم سوت بزنم و خیلی راحت بود. چون ارتباطم با بازیکنان خوب بود.
انتخاب داور دربی بیشتر روی توانایی است یا لابی؟ الآن برای انتخاب داور این دربی هم بحث زیاد است و می‌گفتند کمیته داوران می‌خواسته وحید کاظمی باشد و تاج گفته بیژن حیدری انتخاب شود. چون وحید کاظمی در آمار و ارقام امتیازش بهتر است.
رئیس کمیته داوران در انتخاب داور دربی خیلی نقش ندارد. می‌تواند نظر بدهد ولی در نهایت این است که رئیس فدراسیون و بقیه تصمیم می‌گیرند.
ولی نقش اصلی را باید رئیس کمیته داوران داشته باشد!
قطعا. در ایران ولی اینطوری نیست. حالا رئیس فدراسیون هر کسی باشد دوست دارد داوری بگذارد که مقبول باشد و تجربه خوبی داشته باشد.
یعنی کاظمی اینطوری نیست؟
امسال کاظمی عالی بوده ولی به نظرم تجربه کافی را ندارد و باید بیشتر قضاوت کند.
در فضای مجازی هم هجمه علیه او زیاد است
من خیلی این را دنبال نکردم ولی کاظمی امسال عجیب خوب قضاوت کرده است.
آیا این هجمه‌ها تاثیر دارد؟ الآن هرکسی داور دربی شود استقلالی ها و پرسپولیسی ها اعتراض می‌کنند
اگر داور باتجربه باشد نه تاثیر ندارد ولی داوری مثل وحید کاظمی که تازه آمده تاثیر می‌گیرد و ذهنش درگیر می‌شود. اگر این بازی را به زاهدی‌فر می‌دادند بهتر بود. از او صحبتی هم نشد ولی دوتا دربی قبل را خیلی محکم و قوی داوری کرد.
در جریان بازی و اعتراض مربیان و بازیکنان و هواداران تاثیر دارد؟
بله صد درصد.
پارسال هم دربی خیلی جنجالی شد و یحیی آن اعتراضات را داشت. اگر شما جای سیدعلی بودید چه برخوردی داشتید؟
قطعا باید اخراج می‌کرد و خیلی مراعات کرد.
عصبانی نمی‌شدید که واکنش تندی نشان دهید؟
نه سلاح داور کارت زرد و قرمز است و تا جایی که بتواند مدیریت می‌کند و اگر نشد کارت می‌دهد.
حالا سر آن تعویض حق با یحیی بود؟
معلوم نشد که چه بود و چه کسی مقصر بود. چون تعویض یک سری تشریفات دارد. باید کارت تعویض را به داور چهارم بدهند و لیست را ببینند و انجام دهند. ظاهرا یک مشکلی بود و بیشتر از طرف سرپرست بود تا داور چون اون وسط زمین است و باید بگویند که تعویض را انجام دهد. به نظرم یک گیری داشته و مقصر سیدعلی نبود. بعدا هم با توضیحاتی که داد مشخص شد از بیرون بوده است.
ماجرای محرومیت سه ساله شما چه بود؟
محرومیت من اصلا فوتبالی و بحث داوری نبود. بحث باشگاه فوتبال ما بود و به خاطر مجوزهای آن محروم شدم.
یعنی به خاطر قضاوت و این‌ها نبود؟
نه. یک بازی استقلال – ذوب‌آهن پنالتی نگرفتم و دو هفته محروم شدم ولی محرومیت سه ساله ربطی به آن نداشت.
بین داوران برای گرفتن بازی پخش زنده رقابت داشتید؟
دوره ما داور سطح بالا خیلی بود. حداقل ۸-۹ داور خوب داشتیم و انتخاب سخت بود. رئیس کمیته داوران هم اول آقای عنایت و بعد آقای عسگری بود که خودشان خیلی آدم‌های قوی بودند. نگاه می‌کردند این بازی ته جدولی را تورج بزند بهتر است یا صدر جدولی را مظفری‌زاده سوت بزند. الآن پخش مستقیم به همه می‌رسد. شما ببین آن موقع چه کسانی بازی پخش زنده داور بودند و الآن به چه کسانی می‌دهند.
الآن کلا داوری ما خالی شده و به جز علیرضا فغانی داوری نداریم که حتی در سطح آسیا حرفی برای گفتن داشته باشد.
الآن داوری ما نوبتی شده و هر کسی سوت می‌زند صرف نظر از عملکرد باید سه هفته بیرون بنشیند. تا ۲-۳ هفته قبل اینطوری بود ولی برای ۵ هفته آخر فشار آوردند داور خوب بگذارید. وقتی با فشار هیات‌های استانی ۱۵۰ تا داور می‌آورند مجبوری تغییرات بدهی و آقای افشاریان اختیاری ندارد.
ساختارش باید چه طور باشد؟ در سطح جهان هم همین طور است؟
نه، الان مثلا لیگ برتر انگلیس می گویند ۲۰ تا تیم است برای این ۲۰ تیم ۳۰ تا داور کافی است. شما هفته ای ده تا بازی داری. قوی هم کار می کنند. شما این جا را ببین داور چهارم ما لیگ دو سوت می زند. یعنی اگر داور وسط مصدوم شود او اصلا نمی تواند عملکرد خوبی داشته باشد. مشکل ما هم این است. تعداد داوران را زیاد می‌کنند، سفارشی است. مثلا نام کسی را می گذارند، نیم فصل سوت زده بعد یک لیگ یک سوت زده است، اصلا چرا باید اسم این در لیست باشد. یا رد گم کنی است یا رابطه ای است. نباید این طور باشد. در اسپانیا دربی و ال کلاسیکو را هر بار یک نفر سوت می زند اصلا تکراری نداریم. خیلی کم پیش می آید. چون کار می کنند. پخش مستقیم ها هر هفته عوض می شود. این جا اگر هم عوض شود حتما کسی پشتش است.
به خودتان نمره ندادید، کارت زرد یا قرمز می دهید؟
اگر مجموع قضاوت های من را حساب کنید، آن زمان که ما قضاوت می کردیم شاید در ۱۰ تا بازی یک اشتباه تاثیرگذار داشتیم. ولی الان در یک بازی داور ده تا اشتباه مهم دارد.
پس فقط به خودتان تذکر می دهید؟
من از عملکرد خودم خیلی راضی هستم. اگر بخواهم از ۱۰ نمره بدهم به خودم ۸.۵ می دهم.
بدترین قضاوتی که داشتید چه بود؟
من در دو سه تا بازی اتفاق افتاد که پنالتی را اشتباه کردم. آن جا گفتم صد در صد بعد به خانه آمدم گفتم نه برخورد نداشته است. ولی ما در روز بدمان هم خیلی بد نبودیم. شاید یک اشتباه داشتیم.
اشتباهی داشتید که بعدش آن مربی و بازیکن زنگ بزنند بگویند اشتباه بوده است؟
نه زنگ نمی زدند.
شما چی؟
شما روزی را باید روز بد بدانی که ۱۰ تا اشتباه کردی، پنالتی نگیری، اخراج نکنی، کارت ندهی و تمرکز نداشته باشی. آن روز بد است. ولی این که در ۹۰ دقیقه یک اشتباه داشته باشی روز بد نیست. این مثلا به خاطر زاویه بد بوده است.
در اسپانیا دربی و ال کلاسیکو را هر بار یک نفر سوت می زند اصلا تکراری نداریم. خیلی کم پیش می آید. چون کار می کنند. پخش مستقیم ها هر هفته عوض می شود. این جا اگر هم عوض شود حتما کسی پشتش است
اخراج کردن بازیکن بزرگ جرات می خواهد؟
نه به نظرم اگر کارت را خوب انجام بدهی آن هم خیلی سخت نیست.
بزرگ ترین بازیکنی که اخراج کردید چه کسی بود؟
بازیکن که زیاد اخراج کردم؛ یکی از معروف ترین بازیکنان سیاوش اکبرپور بود. اکبر پور با اخطار دوم اخراج شد و به من هم گفت تو از اول می خواستی من را اخراج کنی. این همان بازی معروف استقلال – استیل آذین بود که در وقت اضافه اکبرپور و بعد هادی شکوری را اخراج کردم. قضاوت های من خوب و نرمال بود. اخراج و اخطار های من هم خوب بود یعنی نشد که بگویند اشتباه بوده است.
یک زمانی محسن قهرمانی داوری می کرد همه شاکی بودند. به خاطر نوع برخوردش، که انگار از بازیکن ها طلبکار بود همه شاکی بودند. شما این طور نبودید
در یک بازی من داور چهارم محسن قهرمانی بودم. نوع رفتارش طوری بود که خود آدم هم دلخور می شد. حالت امر و نهی داشت. تحویل نمی گرفت و از بالا نگاه می کرد. بازیکن هم به هر حال بازیکن است. من خودم از ۷۷ که داوری را شروع کردم هیچوقت به بازیکن تو نگفتم. جدیت باید باشد اما توهین نباید باشد. شما احترام بگذاری بازیکن درست پیش می رود. یک بار به بازیکنی که خب خیلی هم فحش می داد کارت زرد دادم. گفت چرا کارت زرد می دهی، گفتم جلوی تماشاگرها این طوری رفتار نکن. بعدش هم آمد عذرخواهی کرد. یعنی بعد از آن رفیق شدیم. چند بار هم اخراجش کردم ولی اعتراضی نبود. آن احترام وجود داشت. من فکر می کنم به خاطر نوع رفتار خودم بود. با او لج نکردم. بعضی از داور ها لج می کنند. باید با بازیکن طوری رفتار کنی که اگر رفتار بد داشت خودش خجالت بکشد. من به بازیکن می‌گفتم اگر اشتباهی کردم عذر می خواهم. خود بازیکن می گفت چرا این حرف را زدی حق با شما بوده است. این مسائل حتی در رفتار بازیکن با مربی هم خیلی تأثیرگذار بود. مثلا من به مربی ها کنار زمین دست می دادم و رو بوسی می کردم که فکر نکنند خودم را می گیرم.
با دست دادن و روبوسی شائبه پیش نمی آمد؟
نه با هر دو مربی بود. برای من هم مهم نبود چون وقتی کارت را درست انجام دهی این مسائل به سایه می رود. من احترام می گذاشتم.
پیشنهاد رشوه داشتید؟
یک بار بود که من آن را به کمیته داوران انتقال دادم. رقمش ۶۰ میلیون بود. لیگ یک بود.
می گویند در لیگ ۱ و ۲ خیلی از این اتفاق ها می افتد، چون نظارت هم کم است
من در لیگ یک پیشنهاد داشتم که انتقال دادم و دیگر سمتم نیامدند.
دستمزد پایین داوران در این ماجرا اثرگذار است؟
این بستگی به خودت دارد. من خودم معلم هستم. اگر بخواهم سمت این کارها بروم راحت است. من سمتش نرفتم. شاید اگر بار اول را قبول می کردم باز هم باید ادامه می دادم. مثل دروغ که بگویی باز هم باید بگویی. خیالم راحت بود. قضاوتم را کردم. اگر جایی اشتباهی هم کردم اشتباه بوده و عمدی نبوده است.
شما لیسانس ادبیات دارید، چه شد به سمت فوتبال آمدید؟
من سال ۷۳ فوتبال بازی می کردم. مصدوم شدم. بعد درست شد ولی دانشگاه رفتم. آقای عباس صالح مربی ام بود و به من گفت به داوری برو. کلاس داوری رفتیم. ۱۲۰ نفر در کلاس بودند من از آن تعداد اول شدم.
شخص معروفی از داور ها الان هم در این کلاس ها بود؟
آقای معصوری، بابک داوری، سعید فتاحی و… که حدودا ۸ نفر بالا آمدند.
در این حرفه چه چیزی شما را آزار داده است؟
من خودم همیشه از داوری ام لذت می بردم. نمی خواهم تعریف بکنم. قوی داوری می کردم و خیلی کم پیش می آمد به من فحش بدهند. بدترین بازی که به ما فحش دادند در آزادی بود. بازی پرسپولیس – ملوان، دقیقه ۴۴ کمک من یک توپ را اشتباه پرچم زد. یک توپ آمد سمت زمین پرپسولیس، کریم باقری تن به تن شد توپ را گرفت و هیچ خطایی هم نشد، کمک پرچم زد. من گفتم احتمالا خطای بازیکن ملوان را گرفته و پرچمش را نخواباندم. بعد به ضرر پرسپولیس بود. کریم باقری گفت این چی را گرفت؟ گفتم منم نمی دانم. گفت اگر گل شود چه؟ گفتم انشالله نمی شود. همان را سانتر کردند و وارد دروازه پرسپولیس شد. هیچی دیگر از همان دقیقه ۴۴ تا آخر بازی این درگیری ادامه داشت. بیشترین فحشی که خوردم همان ۴۵ دقیقه و به خاطر کمک داور بود. اواخر بازی هم روی بازیکن عراقی پرسپولیس حوار ملا محمد پنالتی شد که گرفتم.
ولی آن چیزی که آدم را آزار می دهد نوع رفتار رئیس کمیته داوران با شماست. مثلا من در سال آخری که آمدم آقای کامرانی فر آمد. اصلا نه تنها من بلکه خیلی از داوران گله داشتند. خیلی رفتارهای عجیبی داشت. من هم نمی گفتم چرا. می گفتم بازی داد، داد، نداد هم نداد. دیگر یک روز رفتیم برای کارهای مالی به فدراسیون، گفت اوضاع چه طور پیش می رود؟ خیلی هم حالت سیاسی کاری پرسید. گفتم این مدلی است شما الان ده هفته است به ما بازی پخش مستقیم ندادی، بازی های لجن و سخت را می دهی این هارا نمی دهی. گفت نه می دهیم. پرسپولیس و صنعت نفت را به من داد که دیگر تمام هم شد و سال آخرم بود. شش ماه آخر که قضاوت می‌کردم، سه تا بازی برای من گذاشت که افتضاح بود که نمره من برای فصل بعد پایین بیاید. الان نمی دانم کجاست ولی آن سال نه تنها من بلکه خیلی از داوران را اذیت کرد. حالا نمی دانم سیاستش چه طور بود. اصلا نمی دانم مشکلش چه بود. من برای یک بازی رفتم ساری. آقای دست نشان مربی ساری بود. تیم بندر عباس مقابلشان بود و باختند. مدیرشان زنگ زده بود گفته بود که حق وردی به بازیکن من گفته است که اخراجت می کنم. نمی دانم اسمش چه بود. نیم فصل بود به من چهار هفته بازی نداند. آقای عسگری آمد پیش من گفت تو دیگر داور قدیم نیستی و به بازیکن گفتی اخراجت می کنم. گفتم آقا بازیکن یک کارت زرد داشت، اعتراض می کرد و خشن بود گفتم کارت دوم را می دهم اخراج شوی. آن زمان ناراحت نشدم گفتم تصمیم این طور بوده. اما در دوره آقای کامرانی فر اصلا با تمام داورهایی که از قدیم بودند بد رفتار می شد.
بزرگی اسم بازیکن روی تصمیم شما برای اخراج و این ها تاثیر داشت؟
نه من این طور نبودم. بازیکن هایی بودند که می گفتند به ما کارت نده؛ مثلا علی انصاریان در استیل آذین بود به من گفت هوای من را داشته یک اخطاره هستم و دیگر کارت نگیرم. گفتم چشم ولی کار خودم را کردم. دقیقه ۲ بازی یک تکل خیلی بد زد و بازیکن حریف را قیچی کرد. یعنی کارت زرد و قرمز داشت. دیگر کارت دادیم. بعد گفت من گفتم هوای ما را داشته باش. گفتم علی آقا باید اخراج می شدی ها. دیگر بعد از این با هم خوب بودیم. من خودم اخطار و اخراج زیاد داشتم ولی فنی بود. الان برای کنترل بازی می دهند. به عملکرد داور بر می گردد. من در بازی با بازیکن ها خوب بودن و من را می شناختند. مثلا با بازیکن ها بازی می کردیم و می گفتند طرف اصلا خودش بازیکن است. الان تا هرچیزی می شود یا بد حرف می زنند یا اخراج است.
داور ها فحش می دهند؟
نه ممکن است لحن بد باشد. بفرما با برو عقب خیلی فرق دارد. بعضی داور ها آن قدر خوب حرف می زنند که بازیکن خجالت می کشید بد حرف بزند. مدییرت داور به خطا گرفتن نیست به ارتباط گرفتن با بازیکن است.
کارت قرمز زیاد نمره منفی است؟
نه بستگی به اتفاقات دارد. در برگه ناظر آیتم های مختلف است. تشخیص خطا نمره جدا دارد، اخراج جدا. من مثلا در یک بازی اصلا اخطار ندادم. این امتیاز برای من نیست. این اتفاقا می تواند نمره منفی باشد.
عجیب ترین واکنشی به یک اخراج یا عجیب ترین واکنشی که از یک بازیکن برای اخراج دیدید چه بوده است؟
جمله اکبرپور خیلی خنده دار بود که به من گفت از اول هم می خواستی من را اخراج کنی. یک بازی در لیگ بود در رفسنجان سوت زدم. تیم صدر جدولی با تیم آخر جدولی بازی داشت. تیم صدر جدولی گل خورد بعد عصبی شده بودند و به کمک من حرف خیلی زشتی زد که فکر کرد من نشنیدم. من نیم رخم به کمک بود. اخراج داشت. من کارت قرمز را دادم. گفتم اگر بری بیرون گزارش نمی کنم چه گفتی. دیگر گفت ببخشید و رفت.
آخرین دستمزدی که در داوری گرفتی چه قدر بود؟
ماهی ۶۵۹ هزار تومان بود که ده درصد اش هم کم می کردند. هر نیم فصل لیگ برتر که تمام می شود می دهند، لیگ یکی ها خیلی وحشتناک است.
داوران همه دو شغله هستند؟
در لیگ برتر تقریبا نود درصد شغل دوم دارند. من همان معلمی و آکادمی فوتبال بود.
در اروپا هم داوران دو شغله هستند یا تمرکزشان روی داوری است؟
یک سری هایشان دارند.. مثلا آتش نشان هستند و این ها. ولی یک سری حرفه ای هستند و زیر نظر فدراسیون خودشان کار می کنند. الان علیرضا فغانی آن جا کارش فقط داوری است. مثل یک کارمند می رود فدراسیون و کارش را می کند. این قطعا روی حرفه ای بودن تاثیر گذار است.
اسم علیرضا فغانی آمد، حذف اسمش از لیست اشتباه نبود؟
به نظر من می توانستند این کار را نکنند. چون به وجهه خودشان کمیته داوران لطمه زد. علیرضا یک داور بزرگ است. به نظر من اشتباه کردند. باید نگهش می داشتند و برای داوران دیگر استفاده می کردند. تصمیم بیشتر شخصی بود و زاویه داشتند. فوتبالی نبود. به نظر من باید آدم هایی مثل آقای عسگری که تجربه این کار را دارند بالای سر کار باشند و همه را جمع کنند. باید به داور درست بازی بدهند. آقای عسگری همه این نکات مهم را لحاظ می کرد. کسی هم که هست اختیار داشته باشد. نه این که یکی را هم کنارش بگذارند بگویند نظر بده. این طوری نمی توانند کار کنند. راس قوی شود همه این حال حل می شود.
تکلیف VAR چه شد؟
می گویند از نیم فصل دوم فصل بعد می آید. کارهایش را انجام دادند، قراردادش را بسته اند و آموزش هایش را هم را برگزار می کنند. احتمالا دیگر تاریخی که می گویند درست باشد.
به نظر شما چقدر در تغییر جو فوتبال ما اثر دارد؟
نظر من این است که با این داوری هایی که ما داریم وقتی VAR بیاید بدتر هم می شویم. چون داوران مدام باید کنار خط باشند. شما VAR را برای داوری می آوری که قوی باشد نهایت یک بار یا دوبار استفاده می کند. الان این داورها در هز بازی ۷ یا ۸ اشتباه فاحش دارند. خطاها ضعیف است. مگر این که تعداد داوران را کم تر کنند و روی داوران کار کنند. داور ها اگر کمتر و حرفه ای تر شوند بهتر می شود.
بازی بوده است که حسرت بخوری چرا آن را سوت نزدی؟
من تمام بازی ها را سوت زدم. از دربی که مهم تر نیست آن را هم سوت زدم. دوست داشتم آسیایی هم سوت بزنم ولی خب شرایط پیش نیامد. پیش هم آمد ولی نگذاشتند. یعنی یک سال میانگین نمرات من ۸.۶ بود. از بین من و دو تفر دیگر یک نفر باید انتخاب می شد. یکی از آن ها ۸.۴ و یکی ۸.۱ بود که دومی را انتخاب کردند. گویا مراسم هایی بود و چیزهایی رد و بدل شد که ایشان برود. بعد در همان زمانی که یک پنالتی را باید تکرار می داد و نداد از لیست خارج شد. شک نکنید در بین المللی بودن به غیر از نمرات بالا و زبان بلد بودن باید چیزهای دیگری هم باشد. فغانی که اصلا جداست خودش فوتبالیست بوده است.
دوست داشتید در جام جهانی بازی چه تیم هایی را سوت بزنید؟
من همیشه دوست داشتم برزیل و آلمان را سوت بزنم. آرزویم بود که نشد.
در فوتبال خارجی طرفدار کدام تیم هستید؟
در رده ملی آلمان و باشگاهی بایرن مونیخ.
این که می گفتند شما طرفدار استقلال هستید به خاطر آن بازی استقلال و پیکان بود؟
استقلال و پیکان این طور شد که یک گل پیکان زد ولی گلر استقلال توپ را لمس کرد من گل را قبول نکردم و استقلال همان توپ را برد و گل کرد که سر همین هجمه شد. همان فصلی بود که دربی را به من دادند.
این دربی را چی تیمی می برد؟
فکر کنم مساوی شود چون دو تیم خیلی خوب هستند و در بهترین شرایط هستند.
من تمام بازی ها را سوت زدم. از دربی که مهم تر نیست آن را هم سوت زدم. دوست داشتم آسیایی هم سوت بزنم ولی خب شرایط پیش نیامد. پیش هم آمد ولی نگذاشتند
دوست داشتید جای فغانی باشید؟
آره خب دوست داشتم. هر داوری دوست دارد آن شرایط را تجربه کند.
حقش بود که در جام جهانی آن طور حذف شود؟
این جام جهانی که خیلی رویش حساب باز کرده بودیم که تا نیم نهایی یا فینال برود. ولی آن جا سخت گیری ها زیاد است و داوران همه عالی هستند. جالب بود که اولین بار آن صحنه را خود آقای فغانی در ایران هند نگرفت و حالا خودش اسیر این داستان شد.
تصمیم فغانی برای رفتن به استرالیا از نظر شما درست بود؟ شما جایش بودید این کار را می کردید؟
اگر من هم بودم می رفتم. چون این جا شرایطش طوری بود که داشتند باهاش لج می کردند. داوری در این سطح لیگ یک را هم سوت می زند ولی با فغانی داشتند لج می کردند و می خواستند خرابش کنند. شما هم در کار خودتان در این شرایط باشید می روید. ما داور ملی بودیم و داورهای بین المللی بیشتر دیده می شوند.
چه کسانی نگذاشتند شما داور بین المللی شوید؟
من با دلال ها مواجه نشدم ولی می دانم که هستند. ارتباط هایی هست. مثلا ارتباط داور و ناظر هستند. مثلا با هم سفر می رفتند و سوغاتی می خریدند و ناظر نمره بهتر می داد و شما با نمره بهتر گزینه بین المللی می شوی. فشار سیاسی هم هست که مثلا نماینده مجلس شهر زنگ بزند. ما شهر های مختلف می رفتیم و از نحوه انتخاب هتل مشخص بود داور را قبول دارند یا ندارند. یک بار آن قدر هتل ما بد بود خودمان رفتیم جای دیگر. مثلا خوابگاه دبیران بود. در حالی که جای بهتر هم بود. با این حال این ها تاثیری نمی گذاشت که آدم لج کند.
ذهنیت برای شما ایجاد نمی کرد؟
نه اصلا این طور نمی شد، این مدلی نبودم و عقده ای بازی در نمی آوردم.
اینکه جو ورزشگاه بر علیه شما باشد هم تاثیری نمی نگذاشت؟
نه این کار را بدتر می کند. من خودم چون فوتبال بازی می کردم این چیز ها را زیا دیدم و این چیز ها را بهتر درک می کنم.
بهترین داور خارجی از نظر شما کیست؟
بوساکا را خیلی دوست داشتم. همیشه مدیریت خوبی داشت و با بازیکن ها خیلی ریلکس بود.
روش وقت اضافه گرفتن چه طور است؟ اگر بیست دقیقه وقت تلف شود داور باید ۲۰ دقیقه وقت اضافه بگیرد؟
الان بعد از این جام جهانی که وقت ها گرفته شد داوران بهتر شدند. معمولا داور ها کمتر می گرفتند و مثلا ناظر هم می گفت اگر ۱۰ دقیقه بوده است تا ۶ دقیقه اعلام کن. ولی الان باید تبعیت کنند. این حق خوری بود. مثلا من خودم در یک بازی که بازیکن خودش را مدام می انداخت ۱۱ دقیقه وقت اضافه دادم. الان بعد از جام جهانی دیگر اگر ۹ بگیرند کسی نمی گوید زیاد است. داورها معمولا از حواشی بعدش می ترسند. می‌گویند مثلا بازی مساوی است بگذار ۲ دقیقه وقت اصافه بگیرم همبن طور تمام شود.
نظرتان در مورد قصاوت داوران زن چه طور است؟
خیلی ندیدم ولی در مطبوعات اخبارشان را می بینم.
اگر همه چیز عوض می شد داوری را زودتر شروع می کردید؟
قطعا اگر ۴ یا ۵ سال زودتر شروع می کردم همه چیز عوض می شد و شاید بین المللی هم می شدم.
توصیه شما به داور دربی چیست؟
داور دربی هر کس که انتخاب می شود باید از نظر روحی آماده باشد. خطاهای این بازی هم مثل بقیه است. تمرکز داشته باشد. شجاع باشد و از دقیقه اول سفت باشد. اگر می خواهد اخطار بدهد، بدهد.
به نظر خودتان کدام تیم قهرمان می شود؟
من با توجه به این ۴ هفته ای که مانده و با توجه به اینکه قانون تفاضل گل حذف شده شانس سپاهان را بیشتر می بینم. البته روی کاغذ این طور است. به نظرم با توجه به قانون بازی مستقیم و نتایج بهتر سپاهان مقابل استقلال و پرسپولیس شانس سپاهان بیشتر است.
بهترین داور ایران به غیر از فغانی در لیگ ما کیست؟
من فکر می کنم آقای زاهدی فر از نظر فنی و مدیریتی از همه بهتر است.
ناراحتی شما از آقای کامرانی فر چقدر در رفتن شما از داوری تاثیر گذار بود؟
من شش ماه دیگر می توانستم بمانم ولی با توجه به شرایطی که برایم ایجاد کردند می خواستم بروم. شعارش جوان گرایی بود ولی روشش غلط بود. به من می گفتند و یک بازی خداحافظی برایم می گذاشتند می رفتم. آخرین بازی من گسترش فولاد و صنعت نفت در تبریز بود. نمی دانستم آخرین بازی است.
بهترین رئیس فدراسیون ایران از نظر شما چه کسی بود؟
رئیس فدراسیونی که برای داوران خوب کار کرد تاج بود. چون خودش هم در هیئت رئیسه بود یک مدت حقوق ها را افزایش داد و اسپانسر آورد. تاج برای داور ها خوب کار کرد. در یک مقطعی آقای شاه حسینی در کمیته انضباطی خیلی خوب بود و خیلی سریع در عرض ۲۴ ساعت محرومیت ها را اعلام می کرد. زمان او دیگر تماشاگران در آزادی فحش نمی دادند و شعار داور دقت کن می‌دادند. بعد هم گفتند افراطی است برکنارش کردند ولی جدیت او خوب بود.
حضور زنان در ورزشگاه چه قدر می تواند موثر باشد؟
من فکر می کنم خیلی می تواند کمک کند. من فکر می کنم زنان که بیایند ۹۹ درصد ماجرا حل می شود. چون کم کم با خانواده ها می آیند. شما وقتی بچه ات باشد کسی فحش نمی دهد. الآن ولی یک سری تابو هست و فشار هم می آورند.
کسی در دنیای داوری هست که نبخشید؟
نه کسی نیست. از آقای کامرانی فر دل خور بودم که حالا آن قدر هم نیست. بیشتر در حد گله است.
الآن هم که در فدراسیون جودو پست گرفته!
خب این ها بیشتر رابطه است و خیلی از روسای فدراسیون هم در آن رشته فعال نبوده اند.
آکادمی داوری احداث نمی کنید؟
آکادمی داوری باید توسط فدراسیون حمایت شود. داوران ما زمین تمرین ندارند. من خودم در پارک تمرین می کردند که آن هم بیرون می کردند. هوازی است. در مدرسه هم معلم ورزش بودم. داوری که همه هفته را پشت میز است معلوم هست در زمین به مشکل می خورد. این باید حل شود. فدراسیون کمپ ملی دارد ولی به داورها نمی دهد چون می خواهد اجاره دهد. در کرج زمین دارند. فدراسیون وقتی دغدغه داوری ندارد و خرج نمی کند نمی شود کاری کرد. وقتی در تمرین نباشی و از نزدیک نبینی نمی توانی خوب قضاوت کنی.
سوت داوری تان را نگه داشتید؟
سوت ام را داشتم ولی کیفم را دزدیدند. الآن سوت جدید دارم. یک سوت بود سبز چرکی. یک بازی من داور چهارم بازی استقلال اهواز – استقلال تهران بودم و مسعود مرادی داور وسط بود که سوتش نو بود و مشکل داشت و صدایش نمی‌آمد. سرمربی استقلال مرحوم حجازی بود و فیروز کریمی هم سرمربی استقلال اهواز بود. فیروز کریمی به ما می گفت این صدایش در نمی آید که من سوت خودم را به مسعود مرادی دادم که خیلی خوب بود و می پرسید این را از کجا خریدی؟
قیمت سوت چند است؟ خودتان می خریدید یا فدراسیون می داد؟
سوت را خودمان می خریدم. آن موقع ها گران نبود. الآن ۵۰۰ یا ۶۰۰ هزار تومان است. سوت باید صدایش واضح باشد.
در فیلم خوب بد جلف یک دیالوگ بود که می گفت سلامتی تورج حق وردی که سوت نداشت ولی پرچم داوری را بالا نگه داشت، ماجرا چه بود؟ خودتان در جریان بودید؟
منظور این بود که هوایشان را داشت و احترام می گذاشت. نه من نمی دانستم و خودم تعجب کردم که بچه ها فرستادند.
بیشتر بخوانید:
افشای شیطنت رونالدو/شماره این دختر را برایم پیدا کن، پورشه‌ام مال تو!
صعود مقتدرانه رئال به نیمه نهایی؛ معجزه‌ای برای چلسی در کار نبود
عکس | درخواست عجیب رئالی‌ها/بازگشت رونالدو به برنابئو؟!
۲۵۸۲۵۸
