امروزه استفاده بی رویه از کود و سم و بهره وری نامناسب از زمین های کشاورزی، به یکی از دغدغه های کشاورزان تبدیل شده است. استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی، علاوه بر اینکه میزان هزینه برای کشاورزان افزایش می دهد، ممکن است آثار جبران ناپذیری برای زمین و خاک به همراه داشته باشد.
آزمایش خاک، تستی است که در آن به بررسی مواردی همچون بافت و نوع خاک پرداخته می شود و نتایج حاصل از آن، سبب بهبود کیفیت محصولات کشاورزی و عمر زمین می شود. در ادامه این نوشته به طور کامل و جامع به بررسی کاربرد، اهداف و اهمیت انجام آزمایش خاک پرداخته می شود.
آزمایش خاک چیست؟
آزمایش خاک، یکی از اقدامات مهمی است که کشاورزان و باغداران قبل از شروع به کشت محصولات، بهتر اقدام به انجام آن کنند. با توجه به اینکه خاک هر منطقه، بر اساس نوع جغرافیای منطقه، آب و هوا و نوع کشت گیاهان با هم متفاوت است، این آزمایش به کشاورزان کمک می کند تا بتوانند بهترین محصول برای کشت در این زمین را پیدا کنند.
به طور کلی، برای شناخت خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، باید آزمایش خاک انجام شود. این آزمایش به طور کلی در 3 مرحله زیر انجام می شود:
- نمونه برداری کردن از خاک، به روش اصولی و صحیح
- تجزیه و آنالیز کردن خاک، با روش‌های علمی که توسط اپراتور و مسئول آزمایشگاه نیز، انجام می‌شود.
- تحلیل نتایج آزمایش خاک و استفاده از کودی که براساس گزارشی که از آزمایشگاه خاک دریافت می‌شود.
هرکدام از این مراحل، دارای اهمیت بالایی برخوردار می‌باشند و باید با دقت کامل، انجام شوند.
هدف از انجام آزمایشات خاک کشاورزی
تفسیر کردن آزمایش خاک به این منظور است که، بتوان با پارامترهای گزارش شده در برگه آزمایش، آن را خواند و درک کرد. در مواردی برای توصیه کودی بهتر می‌باشد که، به‌جای آزمایش گرفتن از خاک، از بافت گیاهی نمونه تهیه کنید و اقدام به آنالیز کردن وضعیت عناصر غذایی کنید.
با آزمایش خاک، دیگر کشاورزان می توانند میزان ph خاک، آهک و نمک، سنگین یا سبک بودن خاک را، متوجه شوند. در مواقعی که کود به خاک اضافه می شود، کشاورز می تواند با انجام دادن آزمایش خاک، میزان عناصر آزاد شده و قابل مصرف از کودها را در بسنجد.
با انجام آزمایش خاک، کشاورزان به وضعیت عناصر غذایی موجود در خاک زمین خود، پی می برند و میزان کود و سم مورد نیاز را با توجه به نیاز گیاه انتخاب شده، برطرف می سازند. در نهایت با انجام دادن این آزمایش، کشاورزان می توانند گیاه مناسبی با توجه به نوع خاک زمین انتخاب کنند.
اهداف و نحوه تفسیر نتایج آزمایشات خاک
هنگامی که نمونه آزمایش خاک باغ یا زمین کشاورزی، برای آزمایشگاه فرستاده می شود، کارشناسان و متخصصین نمونه آزمایشات مختلف را مورد بررسی قرار می دهند. در نهایت پاسخ آن آزمایشات، باید یک راهنمایی مفید برای تفسیر آزمایش خاک باشد.
تفسیری که به طور صحیح انجام شود، باید افراد را برای رسیدن به اهداف زیر کمک کند:
- شناخت نوع خاک مزرعه، باغ یا زمین کشاورزی و انتخاب کردن گیاه مناسب برای کاشت آن در زمین.
- شناختن نقاط مثبت خاک و تخمین کردن میزان مورد نیاز برای استفاده کردن از کودهای شیمیایی.
- صرفه جویی در مصرف کود و سم که در نتیجه منجر به کاهش هزینه ها می شود.
- کاشتن گیاه مناسب، با کمترین میزان صدمه به بافت خاک و محیط زیست.
چه مواردی در آزمایش خاک تفسیر می شوند؟
در تفسیر آزمایش خاک یکسری پارامترهایی وجود دارند که در این آزمایش گزارش و تفسیر می شوند، در ادامه این مقاله به بررسی هرکدام از این موارد پرداخته می شود.
نوع بافت خاک در آزمایش خاک
بافت خاک در واقع به سنگین یا سبک بودن، نرم یا سخت بودن و میزان حاصلخیزی آن می باشد. در جواب این آزمایش، با 3 عدد که نشانگر میزان شن، رس و لایی (سیلت) موجود در خاک است، پارامترهای خاک بررسی می شوند.
علت اهمیت داشتن آزمایش خاک، این است که نشان می دهد که آیا خاک مناسب گیاه برای کشت می باشد یا خیر، بدین ترتیب در تفسیر آزمایش خاک باید دقت ویژه ای شود.
میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم در آزمایش خاک
برای یک کشاورز، میزان فسفر، نیتروژن و پتاسیم در خاک زمین از اهمیت بالایی برخوردار است. میزان هرکدام، تاثیر مهمی در نوع گیاه، مناسب برای خاک و همینطور تخمین میزان کود مورد نیاز، برای تقویت گیاهان دارد. همچنین برای آزمایش خاک، باید میزان آهن، مس، روی، منگنز، گوگرد و سدیم موجود در خاک، در دسترس باشد.
جمع بندی
حال که از اهمیت آزمایش خاک مطلع شدید، پیشنهاد می کنیم برای پیش از کاشت محصولات، این تست را انجام دهید. در گذشته، کشاورزان با توجه به تجربیات خود، میزان کود مورد نیاز را تخمین می زند؛ اما امروزه با کمک آزمایش خاک، می توان به طور دقیق از میزان کود مورد نیاز مطلع شد. آزمایش خاک می تواند موجب افزایش عمر مفید زمین شما شود و در هزینه های شما صرفه جویی کند.
